โมนาลิซ่า
Q : จริงหรือที่โมนาลิซ่าในภาพนั้นไม่ใช่ทั้งเพศชายหรือเพศหญิง แต่เป็นภาพที่สื่อถึงทั้ง 2 เพศในคนเดียวกัน เป็นส่วนผสมที่ลงตัวของทั้ง 2 เพศ และบางทีอาจเป็นภาพเหมือนของตัวลีโอนาร์โด้เองในแบบผู้หญิง
A : ไม่เป็นความจริง ผู้หญิงที่เป็นต้นแบบของภาพโมนาลิซ่านั้นมีตัวตนจริง มีชื่อจริงว่า ลิซ่า เกราดินี่ เดล จิโอคอนโด้ (Lisa Gherardini del Giocondo) ภริยาของ ฟรานเซสโก้ เดล จิโอคอนโด้ (Francesco del Giocondo) เป็นหญิงแท้ และมิได้เป็นกะเทย หรือชายแต่งหญิง
Q : จริงหรือที่ ลีโอนาร์โด ตั้งชื่อภาพนี้ว่า โมนาลิซ่า โดยใช้ชื่อของเทพอียิปต์ 2 องค์ คือ เทพ อามอน (Amon) และ เทพ ไอซิส (Isis) โดยที่สภาพพิคโตแกรมแบบโบราณจะเรียกว่า ลิซ่า (L'ISA) และเรียงชื่อเทพทั้ง 2 องค์ใหม่ เพื่อแสดงถึงความเป็นหนึ่งเดียวกันของชาย และ หญิง
A : ไม่เป็นความจริง เพราะตัวลีโอนาร์โด้เองไม่ได้ตั้งชื่อภาพนี้เองเสียด้วยซ้ำ หรืออีกนัยหนึ่งเขาไม่ได้ตั้งชื่อให้กับผลงานของเขาเลย ภาพนั้นถูกเรียกแค่ว่า ภาพของหญิงสาวคนหนึ่ง (a portrait of a lady) เท่านั้น ต่อมาในปี ค.ศ. 1519 ไม่กี่เดือนก่อนตัวลีโอนาร์โด้จะเสียชีวิตลง คาร์ดินัล แห่งอารากอน จึงมาเรียกภาพนี้ว่า ภาพจากชีวิตของสตรีเมืองฟลอเรนส์ (the portrait from life of a Florentine lady) และต่อมาถูกเรียกว่า สตรีงามในผ้าคลุมบาง (a courtesan in a gauze veil) ไม่ก็เรียกว่า สตรีอิตาเลียนผู้ประเสริฐ (a virtuous Italian lady) ชื่อที่เราคุ้นเคยนั้นไม่ปรากฏจนกระทั่งถึงยุคของ จิโอรจิโอ วาซารี (Giorgio Vasari) ผู้ประพันธ์หนังสือเรื่องชีวิตของศิลปิน และเขายังเป็นนักประพันธ์แรก ๆ ที่เรียกภาพนั้นว่า เดอะ โมนาลิซ่า (the Mona Lisa) ด้วย ซึ่งในภาษาอังกฤษก็ย่อลงเหลือ โมนาลิซ่า (Mona Lisa) โดยที่ Monna เป็นรูปแบบย่อของคำว่า มาดอนน่า (Madonna) หรือ มาดาม (Madame) ดังนั้นความหมายจริง ๆ ของคำว่า โมนาลิซ่า ก็คือ มาดาม ลิซ่า หรือพูดถึงตัวมาดาม ลิซ่า เกราดินี่ เดล จิโอคอนโด้ (Lisa Gherardini del Giocondo) นั่นเอง
Q : จริงหรือที่ลีโอนาร์โด้ ดาวินชี พกรูปโมนาลิซ่าไปไหนมาไหนด้วยตลอดเพราะไม่สามารถแยกจากภาพนี้ไปได้ ?
A : ไม่เป็นความจริง ภาพนี้ยังคงอยู่กับเขาตอนเขาไปยังฝรั่งเศสในปี 1516 แต่เขาไม่เคยพกรูปนี้ติดตัวไปไหนมาไหนระหว่างการเดินทางเลย และเช่นกันเขาไม่เคยบอกกับใครเลยว่า เขาทำใจแยกจากภาพนี้ไม่ได้
Q : จริงหรือที่ลีโอนาร์โด้ ดาวินชี่ วาดภาพวิวเบื้องหลังของโมนาลิซ่าให้ด้านซ้ายต่ำกว่าด้านขวา เพื่อให้เวลามองด้านซ้ายโมน่าลิซ่าตัวใหญ่กว่าเวลามองด้านขวา เพื่อสื่อว่าผู้หญิงอยู่ด้านซ้าย ผู้ชายอยู่ด้านขวา
A : ไม่เป็นความจริง ในบรรดาผลงานอื่น ๆ ของลีโอนาร์โด้ ดาวินชี่นั้นก็มีจำนวนไม่น้อยเลยที่ผู้หญิงถูกจัดอยู่ในตำแหน่งด้านขวาของภาพเสียด้วยซ้ำ
อ้างอิง :
* Bramly p. 362-363
* Marani p. 183
* David Alan Brown. Quoted in A Work in Progress, 2000 , This Day Online , www.thisdayonline.com/archive/2003/01/12/20030112art03.html
* Pietro C. Marani , leonardo da Vinci : The Complete Paintings (New York : Harry N. Abrams, Inc., 1999 ; 2003 ed.) , p. 198-199
