3. หนทางไปสู่ศาสนาหรือพระเป็นเจ้า

เนื้อหาและวิธีการของวิทยาศาสตร์ในตัวมันเอง ไม่สามารถนำเราไปถึงพระเป็นเจ้าหรือโลกทัศน์ของศาสนา ถ้าเราไม่ยอมออกจากระบบของวิทยาศาสตร์ ก็ไม่มีทางที่จะพบเหตุผลพอเพื่อส่งเสริมหรือเป็นพื้นฐานของความเชื่อ แต่ไม่ควรสรุปว่าศาสนาหรือความเชื่อเป็นสิ่งที่ไม่มีเหตุผลเลย เราควรจะค้นหาเหตุผลที่อื่น โดยใช้วิธีการแบบอื่น

ที่นี่น่าจะสังเกตว่าชาวตะวันออก ชาวเอเชียโดยทั่วไปแตกต่างจากโลกตะวันตก เราได้บอกก่อนว่าชาวตะวันตกเน้นเรื่องเหตุผล อย่างมากทีเดียวและเราได้บอกด้วยว่า นิสัยแบบนี้คงจะเกิดเป็นอุปสรรคต่อศาสนา ก็เมื่อจะถือว่าเหตุผลที่มีคุณค่าและรับได้มีชนิดเดียวคือเหตุผลทางวิทยาศาสตร์ท่าทีแบบนี้เป็นสาเหตุที่ทำให้บางคนทิ้งศาสนา เพราะว่าเขาถือว่าศาสนาไม่มีเหตุผลที่เหมาะสม

ในวัฒนธรรมของชาวเอเชีย เราพบแนวคิดและวิธีวางตัวอีกแบบหนึ่ง แน่นอนวิทยา- ศาสตร์ได้เข้ามาในวัฒนธรรมของเอเชีย และได้มีอิทธิพลอย่างมากมายทำให้วัฒนธรรมนั้นเปลี่ยนไปด้วย อาจจะมีบางคนที่คิดว่าศาสนาและวิทยาศาสตร์เข้ากันไม่ได้ก็จริง แต่ส่วนใหญ่ไม่ได้คิดแบบนี้ ถึงแม้ว่าวิทยา-ศาสตร์และเทคโนโลยีได้พัฒนาขึ้น แต่ศาสนายังไม่ได้สลับไป เมื่อสร้างโรงงานอุตสาหกรรม ต้องมีพิธีทางศาสนาในวันเปิดโรงงานนั้น ถ้าสายการบินซื้อเครื่องบินใหม่จะมีพิธีทางศาสนาเสกเครื่องบินใหม่นั้นด้วย ยิ่งกว่านั้นอีกมีบางคนที่มีความรู้ ความสามารถสูงในด้านวิชาการระดับปริญญาเอกแต่ยังปฏิบัติตามรูปแบบของประเพณีเดิม ซึ่งอาจจะขัดแย้งกับความรู้ด้านวิชาการ การปฏิบัติแบบนี้ที่ทำให้ศาสนาและวิทยาศาสตร์อยู่พร้อมกันแสดงว่าระบบวิทยาศาสตร์และระบบศาสนาอยู่คนละระดับ ไม่ขัดแย้งกัน ถ้าวิทยาศาสตร์ใช้เหตุผลเป็นหลักสำคัญ ศาสนาคงใช้ความรู้สึกมากกว่า ศาสนาเป็นส่งที่ทำให้เกิดความสบายใจมากกว่าวิทยา-ศาสตร์ เทคโนโลยีใหม่คงจะนำความสะดวกก็จริง แต่ความหมายของชีวิตหรือโลกทัศน์โดยทั่วไปมาจากศาสนา และการประกอบพิธีทางศาสนานั้นเป็นวิธีช่วยให้เข้ากับโลกทัศน์ ให้เข้าที่ในระบบของจักรวาลและสังคม การประพฤติแบบนี้ในอีกแง่หนึ่งอาจจะแสดงว่า ศาสนาไม่ค่อยต้องการหลักหรือพื้นฐานในด้านเหตุผลแต่อยู่บนพื้นฐานของความรู้สึกมากกว่า ไม่ขัดแย้งกับวิทยาศาสตร์ก็จริง แต่คงขาดความมั่นคงในตัวเอง เพราะมันขาดพื้นฐานด้านเหตุผล